Pełne magii, wróżb, skocznych rytmów i radości – takie były „Andrzejki dla Seniorów” w Nowinach, zorganizowane 30 listopada dla mieszkanek i mieszkańców przez wójta Sebastiana Nowaczkiewicza w Gminnym Ośrodku Kultury „Perła”.
– Życząc wspaniałej zabawy i tylko dobrych wróżb, składam Wam najlepsze życzenia z okazji Międzynarodowych Dni Seniora, które mają kilka dat w rocznym kalendarzu, a my dziś skupiamy szczególną uwagę na aktywnych seniorkach i seniorach, od których tyle możemy się nauczyć – skierował do uczestników spotkania, życzenia wójt gminy Nowiny Sebastian Nowaczkiewicz.
W zabawie wzięło udział blisko 70 osób z gminy Nowiny. Andrzejki z wdziękiem, elegancją i humorem poprowadził wodzirej Jarosław „Foka” Bukowski z Kielc, konferansjer, animator, autor scenariuszy. O muzykę lat 60, 70, 80 i współczesne przeboje zadbał DJ Marcin Sadko. Scenariusz zabawy i scenografię przygotowały: Marta Sowińska, Ewa Skrzyniarz-Kacprzak, Joanna Plutka, Karolina Kępczyk.
Gdy tylko goście posili się, wzięli udział w serii konkursów i wróżb. A wróżyli z butów, z papierowego serca przebijanego szpilą. Wosk lał się przez klucz do bram gminy Nowiny. Wywróżone zostały: egzotyczne podróże, tania tona węgla, piętnasta emerytura, turnus w sanatorium w 2034 roku od godz. 11.00 i inne. Pełni emocji po wróżbach, z radością, seniorzy ruszyli na parkiet, a raczej baletową podłogę do tańca. No i mogliśmy podziwiać same tancerki i tancerzy w eleganckich, wieczorowych toaletach. Oj niejeden młodszy nie dotrzymałby kroku. Co za energia w tych naszych seniorach!
Wspomniałam o wróżbach. A czy wiedzą czytelnicy skąd się wzięły wróżby andrzejkowe? W Polsce o andrzejkowych zwyczajach pisał w XVI wieku dramatopisarz Marcin Bielski, w swoim moralitecie „Komedyja Justyna i Konstancyjej”. To Bielski napisał o wróżeniu z wosku, dzięki któremu panny mogły przepowiedzieć zamążpójście, a nawet zobaczyć w objawieniach przyszłego męża (oczywiście po wieczornym pacierzu).
W dobie globalizacji jesteśmy zalewani falą świąt, które nie są w żaden sposób związane z naszą rodzimą tradycją, a często polegają tylko na napędzaniu i tak rozbuchanych potrzeb zakupowych. Tymczasem w polskim kalendarzu istnieje wiele kart, które zdecydowanie warto odkurzyć, chociażby po to, aby pokazać naszym dzieciom zwyczaje kultywowane przez ich dziadków i pradziadków. Jednym z takich świąt są andrzejki.
Andrzejki, jędrzejówki, jędrzejki. Obchodzone w Polsce w noc z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja. Z biegiem czasu stały się głównie pretekstem do brania udziału w imprezach tanecznych, które z ich dawną formą mają niewiele wspólnego. Tymczasem tradycja andrzejkowych wieczorów sięga zamierzchłych czasów. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wszystkie polskie dziewczęta na wydaniu wiedziały, że w imieniny św. Andrzeja mają szansę dowiedzieć się, jak ułoży im się życie uczuciowe. O ile dziś to walentynki uważamy na święto zakochanych, o tyle kilka dekad temu to św. Andrzej patronował pragnącym miłości pannom, zaś patronką chętnych na ożenek kawalerów była św. Katarzyna (4 listopada). Z biegiem czasu andrzejki wchłonęły obchody katarzynek, a chłopcy zaczęli świętować razem z dziewczętami.
Co ciekawe, andrzejki mogą wywodzić się już z czasów starożytnej Grecji. Imię Andrzej jest kojarzone ze starogreckim andros i aner oznaczającymi męża bądź mężczyznę lub adnreios (dzielny, mężny), nawiązującym do męczeńskiej śmierci św. Andrzeja. Inne źródła mówią o starogermańskim pochodzeniu Andrzejek, związanym z kultem boga płodności, miłości i bogactwa.
Jakakolwiek nie byłaby geneza tego święta, wiemy jedno – andrzejki w dawnej Polsce były jedną z ważniejszych dat w kalendarzu, a wróżby odprawiane w ten wyjątkowy wieczór traktowano z ogromną powagą. Wokół domów palono wielkie ogniska, które miały odpędzać złe duchy, a panny pod poduszką umieszczały męskie spodnie, aby wyśnić przyszłego męża bądź liczyły sztachety w płocie w nadziei na to, że dowiedzą się czegoś o przyszłym małżonku.
Na zabawie andrzejkowej w Nowinach przypomnieliśmy kilka zabaw, które w listopadowy wieczór możemy zorganizować w domowych warunkach i dzięki temu przybliżyć słowiańskie tradycje naszym dzieciom.
Mam nadzieję, że uczestnicy zabawy z nostalgią przypomnieli sobie czasy młodości, a najmłodsi zapałają entuzjazmem do poznawania dawnych zwyczajów kultywowanych w Polsce.
I pamiętajcie – „Święty Andrzej Ci ukaże, co Ci los przyniesie w darze.”
Karolina Kępczyk
