Jak ograniczyć niską emisję

NISKA EMISJA – WYSOKIE ZAGROŻENIE

Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów na małej wysokości (do 40 m). Zanieczyszczenia trafiają do powietrza po części z komunikacji samochodowej, jednak najpoważniejszym źródłem niskiej emisji są często przestarzałe domowe piece grzewcze i lokalne kotłownie węglowe, w których palimy w sposób nieefektywny. Wystarczy popatrzeć dokoła, by zauważyć jak  liczne są źródła wprowadzające zanieczyszczenia do powietrza. Z kominów takich gospodarstw wydobywają się najgorsze zanieczyszczenia, w tym rakotwórcze związki chemiczne!  To może być mój dom, dom sąsiadów, znajomych…

Źródło: Efektywność energetyczna w Polsce: Przegląd 2013, Instytut Ekonomii Środowiska Kraków 2014; Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami

Niewysokie kominy (do ok. 30 m) na obszarach gęsto zaludnionych, emitują zanieczyszczenia, które niestety nie ulecą z wiatrem i pozostaną w Twojej okolicy. To poważny problem. Wiedzą o tym doskonale ci, których sąsiedzi mają bardzo niskie kominy – wtedy dym, uciążliwy odór i brud mogą dać się we znaki w bardzo widoczny sposób, brudząc elewację pobliskich domów czy suszące się na dworze pranie.

Warunki meteorologiczne jesienią i zimą (niskie temperatury, małe prędkości wiatrów, brak opadów  atmosferycznych) utrudniają rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w powietrzu. Substancje szkodliwe  emitowane z kominów domów nie są przenoszone na duże odległości i nie mają możliwości wymieszania się z wyższymi warstwami powietrza. Zanieczyszczają one bezpośrednią okolicę i przede wszystkim stanowią warstwę atmosfery, którą oddychamy!

Jeszcze poważniej robi się wtedy, kiedy w domowych piecach, paleniskach, lokalnych kotłowniach zamiast dobrego paliwa spalamy węgiel o niskiej jakości czy śmieci. Pocięte opony, worki foliowe, butelki plastikowe palą się szybko i łatwo. Są bardzo kaloryczne, o wiele bardziej niż węgiel. Dlaczego więc nie wolno spalać odpadów? Przecież zaoszczędzimy na zakupie opału i pozbędziemy się śmieci…

SPALAJĄC ŚMIECI, LICZYSZ NA TO, ŻE ZNIKNĄ? – NIE ZNIKNĄ!

Z Twojego kosza trafią do Twojego krwiobiegu, Twoich płuc, zaatakują Twoją skórę, oczy, gardło… Naprawdę, już lepiej niech pozostaną w koszu.

NISKA EMISJA I ŚWIADOMOŚĆ NIESTETY TEŻ NISKA

Niska emisja nie jest niewielka i niegroźna. Choć nazwa brzmi całkiem niewinnie, niska emisja jest poważnym problemem polskich miast i dużym zagrożeniem dla naszego zdrowia i życia. Nie wolno nam żyć w nieświadomości. Jesteśmy odpowiedzialni za siebie i innych. My – Ty i ja. Nie ktoś, nie on, ona, sąsiad, szkoła, ksiądz, lekarze, politycy. Często przymykamy oko na takie postępowanie i bardziej niż własne zdrowie, cenimy „dobre” relacje z sąsiadami. A tymczasem.

NISKA EMISJA TRUJE

Tymczasem  to, co ląduje w domowych piecach, przyprawia o zawrót głowy, a po kilku wdechach… również o mdłości. Spalając odpady wysyłamy w powietrze wszystko, co najgorsze. Dioksyny, które uszkadzają narządy wewnętrzne, benzo(A)piren, który powoduje raka, furany, tlenek węgla, dwutlenek siarki, metale ciężkie, cyjanowodór, które niszczą nasze zdrowie dzień po dniu. Powodują powstawanie chorób alergicznych, astmy, przewlekłych chorób płuc, poronień i niższej wagi urodzeniowej noworodków. Zanieczyszczenia osiadają na roślinach, w glebie, pogarszają stan zieleni, powodują zakwaszenie i skażenie metalami ciężkimi gleb i wód, podtruwają zwierzęta i nas.
Długo można wymieniać. Niektóre skutki odczuwamy natychmiast, a niektóre nawet po kilku latach. Domowe piece nie są przystosowane do spalania odpadów, nie mają odpowiednich filtrów, spalają w niskich temperaturach, nie rozkładają wystarczająco trujących substancji. Oprócz emisji powstaje też ryzyko zaczadzenia spowodowane zapchaniem się przewodów kominowych.
Z  powodu zanieczyszczeń powietrza co roku w Polsce umiera przedwcześnie ok. 45 tys. osób (średnio co 10 Polak!).

Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Air Quality Index (poziom zanieczyszczenia powietrza w Europie w dniu 16.11.2017 r.)

Polska zajmuje 3. miejsce na świecie (2. w Europie, po Bułgarii) w poziomie zanieczyszczenia powietrza. Jest to efekt energetyki opartej na węglu (wg Europejskiej Agencji Środowiska).

O CO CHODZI Z PYŁEM? CZY ZWYKŁY PYŁ MOŻE BYĆ AŻ TAK GROŹNY?

W składzie chemicznym pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 również znajdują się groźne dla życia i zdrowia składniki

chemiczne. Wśród nich np. rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, najgroźniejsze z trucizn – dioksyny i wiele innych związków, łączących się ze sobą pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Źródło: www.epa.gov, za: Kamila Musiatowicz, Źródła niskiej emisji w Polsce i na świecie

Z powodu zatrucia tymi substancjami co roku przedwcześnie umiera na świecie ponad dwa miliony ludzi. Pyły PM10 i PM 2,5 stanowią poważny czynnik chorobotwórczy, gdyż osiadają na ściankach pęcherzyków płucnych i utrudniają wymianę gazową. Najdrobniejsze przenikają do krwiobiegu a następnie kumulują się w organach wewnętrznych i tkankach. Mogą również przenikać do płodu. Osoby starsze, dzieci oraz osoby cierpiące na choroby dróg oddechowych i układu krwionośnego najboleśniej odczuwają skutki oddziaływania pyłów.

Dzieci rodzą się mniejsze i słabsze, łatwiej zapadają na choroby dróg oddechowych, ich rozwój  psychomotoryczny jest obniżony.

Emisja pyłu PM10 w Polsce jest jedną z największych w Unii Europejskiej – w roku 2013 stanowiła 12,6% emisji całkowitej. Źródłem zanieczyszczeń był głównie sektor komunalny i mieszkaniowy (50% emisji całkowitej).

Tak wyglądają filtry służące do pomiaru zanieczyszczenia powietrza pyłem.
Po lewej stronie czysty filtr. Po prawej – filtry po ekspozycji. W zależności od długości ekspozycji filtr potrafi zmienić barwę z białej nawet na czarną!

Autor zdjęcia: T. Frączkowski

JAK TO WYGLĄDA W NASZEJ GMINIE?

Na terenie gminy Sitkówka-Nowiny znajduje się stacja pomiarowa mierząca przez cały czas zawarte w powietrzu pyły PM10, związki siarki, azotu i ozon troposferyczny (ten zły, będący źródłem niszczących wolnych rodników). Wyniki pomiarów można sprawdzać na bieżąco na stronie: http://smjp.kielce.pios.gov.pl/index.php?page=raport-dobowy.

Podobnie jak w innych częściach Polski, tak i u nas zdarzają się przekroczenia dopuszczalnych zawartości ww. substancji. Obserwując wyniki pomiarów przez cały rok zauważymy, że w Nowinach najgorzej jest w styczniu. Miesiące zimowe sprzyjają nasileniu zjawiska niskiej emisji i smogu.

Stężenia pyłów PM10 w 2017 r. w Nowinach. Średnia dobowa mierzona 10 dnia każdego miesiąca.
Czerwoną linią zaznaczono poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi. Wynosi on średnio 50 µg/m3

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach

Kiedy przyjrzymy się bliżej pomiarom wykonanym w Nowinach w styczniu 2017 r. zauważymy, że dobowa, dopuszczalna ze względu na ochronę zdrowia ludzi, wartość 50 µg/m³  rzadko kiedy nie była przekroczona.Mało tego – najwyższa wartość 250 µg/m³,odnotowana 8 stycznia, to aż pięciokrotne przekroczenie dopuszczalnej wartości!

Średnie dobowe stężenia pyłów PM10 w Nowinach. Styczeń 2017 r.
Czerwoną linią zaznaczono poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi. Wynosi on 50 µg/m3
Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach

A jak wygląda kwestia tego miesiąca? Wraz z rozpoczęciem jesiennego sezonu grzewczego zawartość pyłu PM 10 w powietrzu systematycznie rośnie. Poniższy wykres pokazuje, jak zmieniała się zawartość pyłów w powietrzu od początku bieżącego miesiąca.

Wyniki pomiaru średniego dobowego stężenia pyłów PM10 w Nowinach w listopadzie 2017 r.
Poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi wynosi 50 µg/m3
Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach

Zastanawiacie się o jakiej porze dnia powietrze jest najbardziej zanieczyszczone? Wzięliśmy pod lupę godzinowe wyniki pomiarów z kilku kolejnych dni. Okazało się, że zanieczyszczenie powietrza wzrasta w godzinach porannych i popołudniowo-wieczornych (nieprzypadkowo! dokładamy do pieca przed wyjściem z domu i po powrocie). Wysokie wskaźniki utrzymują się do godziny 1-2 w nocy.
Każdy z nas zna ten charakterystyczny zapach powietrza, który towarzyszy nam w zimowe popołudnia i wieczory. Na samą myśl aż kręci w nosie…

Najwyższe dobowe stężenia zanieczyszczeń na przykładzie pomiarów dokonanych przez WIOŚ Kielce w stacji Nowiny w dniu 10.11.017 r.

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach

CHCEMY ODDYCHAĆ!

Poziomy informowania o przekroczeniu norm są różne w różnych krajach. Jak na tym tle wypada Polska? O czym to świadczy? Choćby o tym, jakie jest nasze podejście do wagi problemu… Dlaczego alarmujemy dopiero wtedy, gdy zawartość zanieczyszczeń jest tak drastycznie duża?

Kwestia ochrony środowiska, świadomości niebezpieczeństwa i gotowości do działania pozostawiają naprawdę wiele do życzenia.

Źródło danych: Raport „Żelazne płuca Polaków”, Polski Alarm Smogowy

Źródło danych: Raport „Żelazne płuca Polaków”, Polski Alarm Smogowy

Jakie są najważniejsze problemy do rozwiązania według Polaków? Na100 zapytanych osób tylko 8 powiedziało, że problemy ochrony środowiska. Na szczęście zdajemy sobie sprawę, że w kwestii ochrony środowiska przede wszystkim musimy zadbać o czystość powietrza i wód, a także zwrócić uwagę na problem odpadów.

Źródło: Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski, 2014, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Przyczyń się sam do poprawy jakości powietrza, którym oddychasz!

• Używaj paliw dobrej jakości, nie pal śmieci, nawet starych gazet! Spalanie odpadów poza miejscami do tego wyznaczonymi podlega karze grzywny do 5 000 zł. Art. 191 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Reagujna tego typu zachowania Twoich sąsiadów,

• Przejdź na ekologiczne ogrzewanie gazowe, wymień swój piec węglowy na bardziej nowoczesny. Zapytaj w urzędzie gminy lub w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska o możliwości dofinansowania inwestycji ograniczających niską emisję.

• Ogranicz zużycie ciepła (ociepl swój dom), zastosuj odnawialne źródła energii (pompy ciepła, panele słoneczne). W Polsce ciągle  prawie 40% budynków jest nieocieplone, a 34%  ocieplone niewystarczająco. Żeby je ogrzać, spalamy ogromne ilości paliwa, a ciepło i tak jest marnowane…

Źródło: Dane Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków 2014

Ogranicz użycie samochodu. Korzystaj ze wspólnych dojazdów, komunikacji zbiorowej, kiedy to możliwe – spaceruj, postaw na rower.

• Wypróbuj zasady jazdy ekologicznej, np.: hamuj silnikiem, nie przewoź zbędnego obciążenia, sprawdzaj ciśnienie w oponach, unikaj podróży samochodem na krótkich trasach.

• Wyłączaj silnik w samochodzie, kiedy tylko jest to możliwe (np. czekając na przejazd pociągu).

• Zwiększaj świadomość społeczną, pomagaj innym zrozumieć, że warto dbać o jakość powietrza.

SZLACHETNE ZDROWIE…

Każdy chce oddychać świeżym powietrzem. Składając życzenia, życzymy sobie przede wszystkim zdrowia. Dlaczego w praktyce o nie nie dbamy? Jaki sens ma oszczędzanie na dobrym paliwie, jeśli kiedyś słono zapłacimy za to zdrowiem? Nie narażajmy siebie i innych na wdychanie trującego powietrza. Reagujmy, gdy widzimy trucicieli. Warto wykonać telefon na policję i mieć czyste sumienie.

Z niską emisją można walczyć w prosty sposób – na własnym podwórku!